تعداد بازدید: ۹۸۶
حوزه پرداخت الکترونیکی به عنوان یکی از ابزارهای نو در نظام مالی، از حوزه‌های پر اهمیت در اقتصاد کشور به حساب می‌آید. سال‌هاست که بحث کیف پول الکترونیکی به عنوان یکی از ابزارهای توسعه پرداخت الکترونیکی مطرح است و هنوز آنطور که باید و شاید سر و سامان نگرفته است
کد خبر: ۳۶۸۲۷
تاریخ انتشار: ۱۳ آبان ۱۳۹۴ - ۰۰:۵۵

به گزارش سرمدنیوز به نقل از برسام، بهترین تجربه‌ در این حوزه، کارت‏های شهروندی است که برای پرداخت کرایه حمل‏ونقل عمومی و برخی خدمات شهروندی از آن استفاده می‌شود، اما از نظر کارشناسان، محدود ماندن خدمت در این سطح اساساً به تحقق اهداف غائی که همان توسعه شبکه پذیرندگی مبتنی بر کارت شهروندی و حذف پول خرد از چرخه مبادلات و معاملات روزمره است، منجر نخواهد شد.

در این میان بانک‌های کشور نیز در مقاطعی،‌ هر یک به فراخور نیاز، تلاش‌هایی را در این حوزه داشته‌اند اما هر بار ناکام مانده‌اند. در برهه کنونی نیز که بطور جسته و گریخته از ارائه خدمات پرداخت خرد الکترونیکی صحبت‏هایی شنیده و حتی تبلیغات بانکی نیز دیده می‏شود، باز هم سیستم بانکی در بوته عمل، متناسب با توان خود وارد این عرصه نشده است و اقدامات و فعالیت‏های این حوزه بیشتر از نتایج عملی، بوی شعارزدگی می‏دهد.

توسعه کیف پول الکترونیکی چه مشکلاتی در ایران دارد؟

کیف پول الکترونیکی فناپ

محمد جلالیان قائم‌مقام شرکت اتیک و از فعالان حوزه پرداخت الکترونیکی در این‌باره می‌گوید: موفق‌ترین تجربه کشور در زمینه کیف پول الکترونیکی، کارت‌هایی است که با پشتوانه شهرداری ارائه شد و در حال حاضر هم بیشترین پرداخت خرد الکترونیکی از طریق این کارت‌ها انجام می‌شود که عمدتاً مربوط به حوزه حمل‏ونقل عمومی هستند.

او می‌افزاید: این تجربه، پایه خوبی برای توسعه پرداخت الکترونیکی در کشور به حساب می‌آید، اما یکی از ایرادهای مهم آن این است که شهرداری‌ها به عنوان متولی این سیستم‏ها، اساسا به سبب رسالت و ماموریتی که برای آنها تعریف شده، به اندازه نظام بانکی کشور از دانش فنی و عملیاتی و در نتیجه صلاحیت لازم برای مدیریت کلان چرخه پرداخت الکترونیکی برخوردار نیستند.

جلالیان ادامه می‌دهد: در کشورهای دیگر مانند کره جنوبی، هنگ‏ کنگ، هلند و … نیز پرداخت خرد الکترونیکی از حوزه حمل و نقل شروع شد، اما نه با پشتوانه شهرداری‌ها. در واقع پرداخت الکترونیکی در این کشورها از همان ابتدا خاستگاه صحیح خود را داشته‌اند. به این صورت که شرکت‌های مستقل از بانک‌ها و با پشتیبانی آنها وارد این عرصه شدند و تمام ابعاد فنی، عملیاتی و توسعه‏ای آن را در مسیر درست خود پیش بردند.

وی با بیان اینکه پرداخت خرد الکترونیکی هم مانند سایر مدل‏های پرداخت نیاز به مدیریت دارد، ادامه می‌دهد‌: در مواجهه با مسأله پرداخت الکترونیکی باید کسی که به موضوع احاطه دارد متولی باشد. در کشور ما نیز این بانک‌ها هستند که متولی پرداخت الکترونیکی بوده‏اند و به ادبیات این حوزه اشراف دارند.

بانک‌ها زیرساخت‌های فنی را آماده کنند

با توجه به موارد گفته شده، به نظر می‌رسد که بانک‌های کشور با نظارت بانک مرکزی باید خود را برای گسترش کیف پول الکترونیکی آماده کنند. هر چند طی سال‌های اخیر طرح‌ کیف پول الکترونیکی در بانک مرکزی در قالب طرح کیوا و سامانه سپاس مورد بحث قرار گرفته اما هیچ‌گاه جمع‏بندی مشخصی روی آن صورت نگرفته است و در حال حاضر این حوزه از یک مدل واحد پیروی نمی‌کند.

جلالیان در این زمینه می‌گوید: از همان ابتدا بعضی از بانک‌ها خود را به عنوان بازیگران کیف پول الکترونیکی معرفی کردند و در این حوزه سرمایه‌گذاری‌هایی انجام دادند که عمدتاً با موفقیت مورد انتظار همراه نبود.‌ یکی از دلایل این عدم موفقیت آن است که زیرساخت‏های لازم توسط بانک‏ها فراهم نشده و موضوع مهم توسعه پذیرندگی کیف پول الکترونیکی به اندازه صدور کارت مورد توجه قرار نگرفته است.

او در ادامه می‌افزاید: علاوه بر این، زیرساخت‏های شکل گرفته در حوزه پرداخت الکترونیکی متعلق به پرداخت‌های آنلاین مبتنی بر سامانه‏های شتاب و شاپرک است که علاوه بر نقش مهم‌شان در مدیریت پرداخت‏ها، هزینه مدیریت آنها بسیار بالاست، به‏گونه‏ای که استفاده از آنها در مبالغ خرد برای کشور مقرون به‏صرفه نیست و موجب تحمیل هزینه اضافی به نظام بانکی می‌شود.

جلالیان در خصوص سامانه سپاس می‌گوید: در نگاه کلان یکی از وظایف بانک مرکزی، مدیریت نقدینگی کشور است؛ دستورالعمل‏هایی که تاکنون در رابطه با سامانه سپاس صادر شده‏اند هم با همین نگاه تدوین شده و بسیاری دیگر از مسائل حائز اهمیت در این حوزه را پوشش نداده ‏است. با وجود این، پایین بودن اولویت اجرای پروژه کیف پول الکترونیکی در بانک مرکزی، عملاً تحقق سامانه سپاس را به تاخیر انداخته تا جایی که گمانه‏زنی‏ها مبنی بر لغو عملیاتی شدن این سامانه بر اساس دستورالعمل‏های پیشین است.

نظام پرداخت کارمزد؛ مانعی بزرگ

یکی دیگر از مسائلی که در این حوزه باید به‌صورت جدی روی آن کار کارشناسی صورت بگیرد، اصلاح نظام پرداخت کارمزدها است. ایراد فرهنگی قابل طرح در این حوزه، ارائه خدمات الکترونیکی تقریباً رایگان و با یارانه دولتی برای جذب و تشویق مردم است؛ مسئله‌ای که حالا تبدیل به نوعی عرف شده است.

قائم‌مقام شرکت اتیک در این خصوص می‌گوید: در دنیا برای استفاده از خدمات بانکی و مالی نوین، کارمزد تعیین شده و پذیرنده‌ها هم این هزینه‌‌ها را تقبل می‌کنند، اما این نظام در کشور ما به این شکل به وجود نیامده است. کارمزد به‌صورت یارانه از طریق بانک‌ها (و عملاً منابع تامین شده به واسطه سپرده‏گذاری مردم) تأمین و این مسئله باعث می‌شود مردم در مواجهه با پرداخت کارمزد در قبال دریافت خدمات مبتنی بر کیف پول الکترونیکی، به‌طور ناخودآگاه جبهه بگیرند. آنها می‌خواهند این امکانات رایگان باشد در حالی‌‌که بانک مرکزی توانایی پرداخت هزینه‌های این سیستم را به‌صورت یارانه‏ای یا از طریق کانال‌های دیگر ندارد.

جلالیان با اشاره به اینکه در پی عملیاتی شدن چنین سیستمی باید از مردم کارمزد دریافت شود،‌ می‌گوید: از ابتدای فراگیر شدن دستگاه‌های POS در کشور، این مسئله مطرح بود که از پذیرنده‌ها کارمزد بگیرند،‌ اما به دلایلی محقق نشد. بنابراین، نوعی تلقی و انتظار غیرمنطقی مبنی بر دریافت رایگان خدمات پرداخت الکترونیکی میان مردم رواج یافت و همین امر، به مقاومت مردم در برابر پرداخت کارمزد استفاده از خدمات منجر و مانعی برای گسترش کیف پول الکترونیکی شده است.

نقش بخش خصوصی در اجرا

نظیر همه حوزه‏های دیگر، در حوزه بانکی و ارائه خدمات پرداخت نیز لازم است بخش خصوصی برای توجیه‌پذیر شدن فعالیت خود، بتواند مدلی تجاری و درآمدزا تعریف کند؛ مسئله‌ای که نیازمند تحول در عرصه کارمزدها است. یکی از چالش‌های ورود بخش خصوصی به عرصه کیف پول الکترونیکی هم به همین مسئله برمی‏گردد.

جلالیان می‌گوید: با توجه به وجود فضای رقابتی، بخش خصوصی ناگزیر به نوآوری در خدمات و مدل‏های کسب‏وکاری خود است؛ تجربه نیز نشان داده هرگاه شرایط برای بخش خصوصی مهیا شود، خدمات متنوعی ارائه می‌شود که هم رضایت بخش خصوصی و هم مخاطب را برآورده می‌کند.

قائم‌مقام شرکت اتیک در پایان به این نکته اشاره می‏کند: کیف پول الکترونیکی مبتنی بر کارت هوشمند از دو دهه پیش در دنیا رواج یافته، اما در همین مدت کوتاه نیز تکنولوژی دستخوش تغییرات زیادی شده است تا جایی‌که دور از انتظار نیست در برهه کنونی، با مفهوم جدیدی از کیف پول الکترونیکی روبه‌رو شویم.

به گفته وی، امروزه دیگر پای مشکلاتی از حیث فقدان یا آماده نبودن زیرساخت‏های مخابراتی در بین نیست و شاهد ارائه خدمات نسل سه و چهار تلفن همراه و افزایش ضریب نفوذ تلفن‏های هوشمند هستیم که همگی جهت آینده کیف پول الکترونیکی را نشان می‏دهند و این مسئله می‏بایست مورد توجه تمام فعالان این حوزه قرار گیرد.

نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر: