نظام بانکی ایران رشد چشمگیری را در صنعت پرداخت مشاهده کرده است اما کارت اعتباری در این صنعت مغفول مانده است و اکثر متخصصان این صنعت اتفاق نظر دارند ما که در حوزهی پرداخت با فاصلهی بسیار اندکی از کشورهای پیشرفته در حال حرکت هستیم.
بر اساس آمارها حجم تراکنشهای بانکی به خصوص تراکنشهای الکترونیک به صورت فزایندهای در حال افزایش است اما این حجم از تراکنشها با درصد بالایی متعلق به کارتهای نقدی هستند و کارتهای اعتباری از قافله عقب ماندهاند، به گونهای که در کشورهای پیشرفته ۲۵ تا ۳۰ درصد تراکنشها روی کارتهای اعتباری است در حالیکه این رقم در کشور ما کمتر از یک دهم درصد است.
درهمین راستا برای پیاده سازی خدمات بانکی جهانی و برای کاهش هرچه بیشتر فاصلهی کیفی با کشورهای پیشرفته و خروج از رکود تورمی موجود، بانک مرکزی در بخشنامهای ضرورت صدور کارتهای اعتباری را صادر کردهاست و بانکها نیزاقدام به صدور این کارتها در قالب کارت اعتباری عام درسه سقف مختلف با رنگهای برنزی، نقرهای و طلایی و کارت اعتباری خرید کالای ایرانی کردهاند اما بررسیها نشان میدهد استقبال چندانی از کارتهای اعتباری خرید کالای ایرانی صورت نگرفته است و صدور کارتهای اعتباری عام نیز، اگرچه در مسیر رشد قرار خود حرکت میکنند اما از هدف خود برای کمک به خروج کشور از رکود فاصله دارند.
در همین خصوص با مجید شکوهی، مدیرعامل شرکت توسعه سرمایه پیشگامان پویا و متولی ارائهی کارتهای اعتباری بانک ملی ایران در حاشیهی دومین نمایشگاه تراکنش به بررسی چالشهای این بخش پرداختهایم که میتوانید متن این گفت و گو را در ادامه بخوانید.
شکوهی در توجیه تفاوت سیستم کارتهای اعتباری در ایران با سایر کشورها و علت تعلق سود به این کارتها گفت: ارائهی کارت اعتباری در ایران بدون تخصیص سود برای دوره خرید یک ماهه خرید با کارت، برای بانکها زیانبار است چرا که بهرهی بانکی در کشور بالاست، بانکها در ازای سپردههای دریافتی سود پرداخت میکنند و هزینههای دیگری نیز دارند در نتیجه ارائهی خدمات و محصولات کارت اعتباری بدون سود برای دوره یک ماهه خرید، درآمدی برای بانکها ندارد درحالیکه در سایر کشورها نرخ سود تسهیلات پایین بوده و حتی در بعضی کشورها این نرخ صفر است.
وی افزود: راه حل این موضوع اخذ کارمزد پذیرندگی است یعنی فروشگاهها درصدی از سود حاصل از فروش خود که به وسیلهی کارتهای اعتباری حاصل میشود به بانک صادر کنندهی کارت بدهند تا هزینههای بانکی ناشی از پرداخت سود سپردهها تا حدی کاهش یابد و از سوی دیگر نیز با تأمین بخشی از هزینههای بانکی فشار از روی قیمت تسهیلات برداشته شود.
پایان عمر وام بانکی با آمدن کارتهای اعتباری؟
شکوهی در پاسخ به سوال برچیده شدن وامهای بانکی با گسترش کارتهای اعتباری نیز اظهار کرد: در حقیقت کارتهای اعتباری چیزی فراتر از وامهای خرد بانکی هستند و اکثر نیازهای مشتریان توسط این کارتها برطرف شده و از دریافت وام بی نیاز خواهند بود به خصوص با صدور کارت طلایی با سقف اعتبار ۵۰ میلیون تومانی، زیرا مزیت گردشی بودن، پرداخت سود به ازای میزان مصرف نه کل اعتبار و تنوع و حق انتخاب در بازپرداخت اعتبار مصرفی مزیتیهایی است که در وامهای بانکی دیده نمیشود در این نحوهی بازپرداخت که فکر میکنم فقط در بانک ملی اتفاق افتادهاست هم حق انتخاب به نسبت اعتبار مصرفی داده میشود و هم امکان پراخت یکجا تا دارندهی کارت در صورت مصرف کم دیگر اقساط پرداخت نکند یا اگر شخصی کمی بیشتر مصرف کرد حق انتخاب برای بازپرداخت در دوره کوتاهتر از ۳۶ ماه را داشته باشد.
وی افزود: مشتری در صورت خوش حساب بودن به طور مداوم از کارت اعتباری خوداستفاده خواهد کرد ودغدغهی تشکیل پرونده و سیکلهای تکراری درفرآیند اخذ وام را نخواهد داشت در نتیجه در صورت اجرای صحیح طرح کارتهای اعتباری این کارتها میتوانند جایگزین وامهای بانکی شوند.
این مدیرعامل ادامه داد: ۶ مدل پرداخت قسطی با بازههای ۳۶، ۲۴، ۱۸،۱۲، ۶ و ۳ ماهه و یکجا پرداخت وجود دارد که ما ۴ پیشنهاد پرداخت اقساطی به مشتری میدهیم و برای هر انتخاب محاسبات لازم را انجام میدهیم و عدد قابل پرداخت را تعیین میکنیم تا مشتری با تصمیم خود هریک از مدلهای بازپرداخت را انتخاب کنند.
کارمزد پذیرنگی تبانی مشتریان با فروشگاهها برای نقدسازی کارتهای اعتباری را کاهش میدهد
مدیرعامل شرکت توسعه سرمایه پیشگامان پویا در این خصوص اظهار کرد: اساسا بحث نقدشوندگی این کارتها ممنوع بوده و از لحاظ اجرایی هم عملیاتی نیست اما دیده شده که مشتریان با هماهنگی فروشگاهها اعتبار کارت را به صورت نقدی دریافت کردهاند و این موضوع با ایجاد هزینه برای فروشندگان به وسیلهی کارمزد پذیرندگی وهمچنین فرهنگ سازی برای استفاده از کارتهای اعتباری در موارد مورد نیاز میتواند تا حدود زیادی کاهش یابد.
این سطح صدور کارتهای اعتباری خروج از رکود را محقق نمیکند
شکوهی گفت: اگر کارتهای اعتباری در تعداد بالایی صادر شوند میتوانند سبب تحریک تقاضا، تولید و افزایش قدرت خرید و اشتغالزایی شوند و هدف خروج کشور از رکود را محقق سازند اما درحال حاضر و در سطح صدور ۳۰۰ هزار کارت بعید است چنین تاثیری بر بازارگذاشته شود.
ایجاد ساز و کاری برای بررسی میزان تقاضای انواع کارت اعتباری ضروری است
شکوهی در خصوص میزان صدور انواع کارت اعتباری گفت: میزان صدور کارتها بر اساس منابع و با تصمیم شعب بانکی صورت میگیرد. همچنین براساس آمارها نیز کارتهای برنزی بیشترین میزان صدور را داشته است ما آماری از میزان تقاضای مدلهای مختلف این کارتها تاکنون نداشتهایم و تلاش برای ایجاد ساز و کاری هستیم که بتوان میزان تقاضای انواع کارت را بررسی کرد.
مشکل کارتهای خریدکالای ایرانی در بخش فروشگاهی است
مدیرعامل شرکت توسعه سرمایه پیشگامان پویا در خصوص کارتهای خرید اعتباری کالای ایرانی گفت: در این بخش مشکلاتی وجود دارد که به بانک مرکزی هم منعکس کردیم و اقداماتی نیز انجام شد که کافی نبوده است.
وی ادامه داد: عدم استقبال از این کارتها و چالشهای آن در بخش فروشگاهی است نه صدورکارت! زیرا دیده شده قیمت خرید توسط کارت با قیمت نقدی متفاوت بوده و هست همچنین مبلغ خرید به جای فروشگاه به تولید کننده پرداخت میشود و سازکار پیچیدهای دارد و همین پیچیدگی نیز باعث ایجاد مشکلات شدهاست. ظاهراً تولید کننده نیز کارمزدی به فروشگاه نمیدهد بلکه بهجای آن کالا در اختیار فروشگاه قرار میدهد که این با نارضایتی و استنکاف فروشگاهها مواجه شد و علیرغم اینکه دستگاههای پوز فروشگاهی تجهیز شده بودند عملاً بسیاری از فروشگاهها از پذیرش این نوع کارت ها استقبال نکردهاند.
با وجود نرخ بهرهی بالای کنونی؛ دریافت کارمزد کارتخای نقدی از بانکها همچنان منطقی نیست
شکوهی در پایان در خصوص کارمزد کارتهای نقدی نیز گفت: باید روال معمول دنیا را پیاده سازی کنیم و کارمزد از فروشگاه دریافت شود در بسیاری ازکشورها دریافت پوز نیز برای فروشگاهها مستلزم پرداخت هزینه است و بانک نباید هزینهی پوز را بدهد. در هر صورت باید این کارمزد از فروشگاهها اخذ شود تا هزینههای اجرایی موجب افزایش نرخ بهره بانک ها نشود.
نویسنده: مهکامه صباغ