به گزارش سرمدنیوز از پیوست، شرکتهای خصوصی و نهادهای دولتی به صورت موازی گامهایی برای اجرایی شدن این طرح برداشتهاند، اما به نظر میرسد بخش خصوصی گامهای موثرتری در این زمینه برداشته و به خط پایان نزدیکتر شده است. حالا باید منتظر ماند و دید نهادهای دولتی تا چه حد میخواهند از توان بخش خصوصی در این زمینه بهره ببرند.
بحث پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی چند سالی است به طور جدی مطرح شده و مسئولان را وادار به پاسخگویی در اینباره کرده است. شهریورماه سال گذشته طرح پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی از سوی بانک شهر در شهر شیراز به صورت پایلوت اجرا شد. در آن زمان، محمدجواد صمدی، مدیرعامل شرکت فنآوری شهرآوازه که شرکت زیرمجموعه بانک شهر برای اجرای این پروژه است، اعلام کرد این سامانه در خودروها و تاکسیهای نوسازیشده که متصل به ECU هستند قابل اجراست و مجموعهای از خدمات ویژه و امکانات خاص را به راننده میدهد تا بر اساس نوع استفاده از تاکسی (دربستی، گردشی، خطی و آزاد) مبلغ کرایه را با دقت بالایی محاسبه کند و امکان پرداخت کرایه را به صورت آفلاین (با کارت شهروندی) و آنلاین (با کارتهای شتابی) و بر اساس پارامترهای مختلف از جمله مصرف سوخت، زمان و مسافت سفر به صورت همزمان داشته باشد. در آن زمان صمدی طی گفتوگویی با پیوست گفته بود این طرح قرار است پس از اجرای موفقیتآمیزش در شیراز، در تهران هم اجرایی شود. اتفاقی که تا لحظه نگارش این گزارش رخ نداده و به گفته مسئولان این طرح در پیچ و خم کارهای اداری مانده است.
پاییز سال گذشته بود که سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهر تهران اعلام کرد:«این پروژه در تهران فعلاً به صورت پایلوت اجرا خواهد شد و این دستگاه تا آخر سال از ۸۰ هزار تاکسی تحت نظارت تاکسیرانی، روی ۱۵ هزار تاکسی نصب و در مراسمی از این دستگاه رونمایی میشود. در فازهای بعدی، آژانسها هم به این پروژه افزوده میشوند. نحوه پرداخت نیز از طریق کارتهای شهروندی انجام میگیرد که تا آخر سال قصد داریم با بانکها به تفاهم برسیم تا مسافران بتوانند از کارتهای شتاب خود نیز استفاده کنند.» شورای شهر هم از اجرای این طرح در تهران روی ۱۵ هزار دستگاه تاکسی خبر داده بود. حالا بیش از یک سال از آن زمان گذشته و هنوز خبری از سیستم پرداخت الکترونیکی روی تاکسیهای شهر تهران نیست.
پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی در سال ۹۳ در جزیره کیش هم اجرایی شد. در آن زمان، مرتضی حسینی، مدیر پیاسپی مبنا کارت آریا، درباره این طرح گفته بود:«در این سیستم از تکنولوژی کارتهای هوشمند و سیستم پرداخت غیرتماسی استفاده شده که در این راستا شهروندان میتوانند با خرید کارت و شارژ آن کرایه خود را پرداخت کنند. این طرح در چند فاز عملیاتی میشود، در فاز اول مینیبوسها و تاکسیهای خطی و در فاز بعد تاکسیهای گردشی جزیره کیش به این سیستم تجهیز میشوند.»
اما در نمایشگاه الکامپ سال ۱۳۹۵، شرکت کارت اعتباری ایرانکیش از محصولی رونمایی کرد که امکان پرداخت الکترونیکی تاکسیها را فراهم میکرد. در این دستگاهها که به نوعی با تاکسیمترها در ارتباط است، بنا بر مسافتی که طی میشود، پول به صورت الکترونیکی پرداخت و رسید پرداخت هم داده میشود. در این نمایشگاه، مدیرعامل بانک تجارت از این محصول استقبال کرد و از مسئولان شرکت ایرانکیش خواست نسخه عملیاتی و اجرایی آن را برای بانک بیاورند. پیش از این، شرکت توسن در طرح کارت اعتباری مترو ورود کرد و کارتها توسط توسن به بهرهبرداری رسید که نشان میدهد این شرکت توان کافی را برای ورود به بحث پرداخت الکترونیکی دارد. اما بانک شهر و نهادهای دولتی مربوطه مانند شهرداری کماکان بر این باورند که باید طرح پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی توسط زیرمجموعههای آنها به بهرهبرداری برسد.
سیستم کارتهای حمل و نقل شهری در کشورهای بزرگ و پیشرفته دنیا بیش از دو دهه است که راهاندازی شده و به عنوان مثال، هنگگنگ یکی از شهرهای پیشگام در این زمینه است. در ایران نیز در سیستم حمل و نقل عمومی شهری یک کارت واحد بدون تماس (contactless) به نام بلیت الکترونیکی در اختیار شهروندان قرار میگیرد که از این بلیت میتوان هم در اتوبوسرانی و هم در مترو استفاده کرد که شرکت توسن فاز اجرایی آن را بر عهده داشته است. این بلیت در ورودیهای ایستگاههای مترو و اتوبوسها توسط دستگاههای خواننده مخصوص (validator) کرایه مورد نظر را در کمتر از یک ثانیه از کارت کسر میکند.
برای اجرای طرح پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی در شیراز نیز کارتی به نام کارت شهروندی نخستین بار توسط شهرداری شیراز مورد استفاده قرار گرفت و با توجه به اینکه شهرداری شیراز سهامدار بانک شهر بود، بانک شهر با اجازه شهرداری محصولات خود را به نام کارت شهروندی صادر کرد. از این کارت فقط به عنوان بلیت استفاده نمیشود و به گفته شهرداری شیراز، سامانه جمعآوری خودکار کرایه (AFC)، مدیریت ناوگان حمل و نقل درونشهری (AVL)، صندوق صدقات الکترونیکی، پرداخت هزینه پارکومتر، پرداخت هزینه بازدید از اماکن تاریخی، فرهنگی و موزهها، پرداخت هزینه اماکن ورزشی، پرداخت هزینه پارکینگهای عمومی، پرداخت بلیت سینماها و سالنهای تئاتر، پرداخت بلیت شهر بازی و پرداخت هزینه خرید نان از نانواییها را نیز میتوان توسط کارت شهروندی انجام داد.
به نظر میرسد شرکتهای خصوصی گامهای موثرتری برای اجرایی شدن طرح پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی برداشتهاند و مراحل پیچیده و بوروکراسیهای طاقتفرسای دستگاههای دولتی را ندارند. شاید اگر از ابتدا از این توانایی این شرکتها استفاده میشد این طرح تاکنون به نتیجه رسیده بود. اما هنوز هم این طرح در پایتخت اجرایی نشده و باز باید منتظر نشست تا خبرهای جدید از راه برسند.