به گزارش سرمدنیوز علی حاجیمرادی، مسئول واحد سیاستگذاری این دفتر سوالهای کلیدی در خصوص برنامه آتی ستاد مطرح کرد. سوالهای از این دست که آیا هدف نهایی مندرج در نقشه راه احیای دریاچه ارومیه، نیاز به بازنگری در کیفیت و کمیت دارد؟ آیا توزیع عنوانی انتخاب شده برای منابع آب احیای دریاچه ارومیه کامل و جامع است؟ آیا ساختار کنونی نقشه راه احیای دریاچه ارومیه پاسخگوی نیازهای نظارتی ستاد است؟ پیشنهاد در صورت وجود گزینه جایگزین چیست؟ آیا نیاز است نقشه راه احیای دریاچه ارومیه از حیث جغرافیایی به اجزای کوچکتری در سطح زیرحوضه و یا شهرستان تقسیم شود؟
در بخشی دیگر وی دلایل عدم تحقق اهداف پیشبینی شده ستاد را مطرح کرد، دلایلی همچون عدم تطابق دوره زمانی ده ساله تکلیفی برای احیای دریاچه ارومیه با توان واقعی نظام فنی، اجرایی کشور، عدم چالاکی در دستگاههای اجرایی، عدم همکاری کامل دستگاههای اجرایی با یکدیگر و با ستاد احیای دریاچه ارومیه، پرداخت صرفاً ۲۶ درصد از اعتبارات درخواستی برای قریب ۱۸۵ طرح موردنیاز برای احیای دریاچه ارومیه از منابع اعتباری مدیریت بحران کشور (ماده ۱۰ و ۱۲) و در نهایت توسعه سطح زیر کشت کشاورزی از ۴۸۰ هزار هکتار در سال ۱۳۹۱ به ۵۶۰ هزار هکتار در سال ۱۳۹۵ برخلاف مصوبه کارگروه احیای دریاچه ارومیه.
سپس بهداد چهرهنگار، مسوول واحد هیدروانفورماتیک این دفتر گزارشی از نتایج اولین نشست تدقیق هدفگذاری احیای اکولوژیک دریاچه ارومیه که در تیرماه برگزار شده بود، ارائه کرد.
براساس این گزارش، پیشنهاد ستاد، احیای اکولوژیک دریاچه به عنوان هدف نهایی بود که سایر اهداف را زیر چتر خود قرار میداد، اهدافی همچون بهداشت و سلامت، کمیت آب، کیفیت آب. اما سایر پیشنهادهای اولین نشست در خصوص تعریف عناوین تامین منابع آبی برای احیای دریاچه ارومیه، ساختاربندی جدول نقشه راه احیای دریاچه ارومیه از نظر مکانی و زمان، تهیه جداول پیشنهادات الزامات، نیازها و جزییات هر یک از ردیفهای تامین منابع آبی و هدف زمانی هر یک از ردیفهای تامین منابع آبی بود.
بررسی قطعی نقشه راه
در هشتمین جلسه کمیته سیاستگذاری ستاد احیای دریاچه ارومیه، حاضرین پس از ارائه گزارشها و سخنان عیسی کلانتری و مسعود تجریشی نظراتشان را که عمدتا در تایید اصلاح نقشه را کنونی بود، مطرح کردند.
محمد کیافر، عضو کمیته نظارت بر عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه درباره مسائل مطرح شده گفت: باید با واقع بینی نقشه راه را ترسیم کنیم. نقشه راه جدید باید با مشارکت همه ذینفعات باشد. گذشته از این باید ساختار موجود اصلاح شود.
وی معتقد است درحال حاضر ستاد اقتدار کافی برای حفظ خود را ندارد، باید اقتدار قانونی داشته باشد که با هر تغییری در سطح کلان دولت از بین نرود.
کیافر افزود: روند حرکت نباید به هیچ وجه خطی باشد، باید بررسی شود، خروجی هر بخش و هر فعالیتی با اهداف تطابق دارد یا نه. ستاد باید براساس متغیرهایی همچون منابع و متغیرهای بارندگی که بر روند کار تاثیر زیادی میگذارند، مدل طراحی کند و هر شش ماه یکبار آن را بروزرسانی نماید. حتی ساختار نظارتی ستاد باید اصلاح شود و براساس زیر حوضهها نظارت صورت بگیرد.
سید مرتضی موسوی، مدیرکل دفتر مدیریت بهم پیوسته منابع آب حوضههای آبریز دریای خزر و دریاچه ارومیه نیز در این نشست گزارشی از وضعیت بارش در سالهای مختلف و منابع تجدیدپذیر ارائه کرد. براساس این گزارش اگرچه از سال ۱۳۷۴ به بعد بارشها در حوضه آبریز دریاچه ارومیه کاملا دگرگون شد، ولی تا مدتها دریاچه خودش را حفظ میکرد. اما به دنبال افزایش بیرویه برداشتها دیگر دریاچه قادر حفظ خود نیست.
وی سپس در خصوص اینکه تدقیق نقشه راه گامی درست است؟ مطرح کرد: باید این بازنگری اتفاق بیفتد، چون آنچه پیشبینی شد محقق نشد، ما نتوانستیم برای کاهش مصرف ۴۰ درصدی آب حقآبه بخریم.
موسوی سپس در نقد عملکرد دستگاهها بومی و اظهارات نمایندگان مجلس گفت: یکسری مکانیزهای سیستمایک و همگرا در دستگاهها دیده نمیشود. برخی دستگاهها بومی و برخی مجلسیان خیلی اراده راسخی برای احیای دریاچه ندارند. چون مکاتبات این گروه با سخنانشان در تربیون مجلس و رسانهها تفاوت فاحشی دارد.
روند حرکت احیا را برای مردم ملموس کنیم
در این نشست رضا مکنون، عضو هیئت علمی دانشگاه پلیتکنیک تهران و عضو کمیته نظارت بر عملکرد ستاد نیز حضور داشت؛ وی در خصوص مباحث مطرح شده، گفت: باید سیستم سختافزاریی و نرمافزاریی-ساختار ستاد- اصلاح شود. باید برنامهریزی شود تا با تغییر رییس جمهور در چهار سال آتی ستاد و فعالیتهای آن از هم نپاشد تا فعالیتهای انجام شده به ثمر نرسد.
وی تاکید کرد: باید در برنامهریزی بلند مدت، اهداف کوتاه مدت تعریف و شرایط دریاچه را ترسیم کنیم، مردم باید بدانند ۲ سال دیگر دریاچه چه وضعی خواهد داشت. روند حرکت باید برای مردم ملموس باشد تا همکاریهای خود را افزایش دهند. باید هدفگذاری زمانی را اصلاح کنیم، مردم باید سلامت و رفاه را در منطقه ببینند.
مکنون معتقد است: اگر پول نیست، اما یکسری امور همچون فاضلاب قادر است پول خودش را در آورد. باید مردم را وارد امور کنیم اگر مردم را در امور مشارکت دهیم آنها خودشان کارها را پیش میبرند، البته همه چیز باید زیر نظر ستاد باشد.
عضو کمیته نظارت بر عملکرد ستاد افزود: براساس حکمرانی صحیح آب به دستگاهها نقش جدید بدهیم. باید همه با هم کنار بیایم، با هم کار نکنیم کاری از پیش نمیرود.
عباس قلی جهانی، عضو کمیته سیاستگذاری ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز اصلاح نقشه راه را امری الزامی خواند و گفت: اصلاح نقشه راه سه پیش شرط دارد که بدون آن امکانپذیر نیست. این پیش شروط شامل یک، وارد کردن ذینفعان در امور که اگر این اتفاق نیفتد هر برنامهریزی به شکست منجر میشود. دو، با سیاست کلان، افکار عمومی را اغنا کنیم در غیر این صورت به مداربسته میخورد و سوم، ضرورت تجدید نظر در نقشه راه و تبدیل کردن آن به یک گزارش است.
فرشاد فاطمی مدیر کمیته اقتصادی ستاد احیای دریاچه ارومیه، پیرامون مباحث مطرح شده گفت: ما نباید براساس محدویت منابع تعهد ایجاد کنیم. باید نظام حقآبه کشور را اصلاح کنیم. زیرا نظام حکمرانی آب کشور بیش از آنچه تصور میکنیم مشکل دارد. فشارهای سیاسی برخی نمایندگان برای جلوگیری از اجرای درست کار صرفا معضل کنونی نیست، ما خانوادههایی را داریم که معارض هستند و این هم منجر به کندی حرکت میشود.
حوضه آبریز جامع ببینیم
مسعود علایی، مشاور معاون آب و خاک وزیر جهادکشاورزی نیز در این نشست با تایید اهمیت موضوع بازنگری نقشه را تاکید کرد: بهترین راه برای حل مشکلات موجود اجرایی کردن طرح آمایش سرزمین است که ۱۰ سال است در خصوص اجرایی شدن آن میشنویم، ولی هنوز به نتیجه نرسیده است.
وی معتقد است: اگر آمایش سرزمین انجام شود همه پازلهای نقشه راه در جای مناسب قرار میگیرد و کارها با سرعت پیشمی رود.
علایی توسعه آبی را موضوعی مهم خواند و گفت: ما علاوه بر آب آبی و خاکستری باید به آب سبز نیز توجه کنیم.
وی در بخشی دیگر از سخنانش فعالیتها نمایندگان ستاد در منطقه را نقد کرد و گفت، ستاد در استانها صرفا نماینده دارد، درحالی که آنها باید بتوانند جریانسازی کنند و نقش همافزایی داشته باشد؛ باید از ابتدا تا انتهای کارها را بتواند پیش ببرند.
جعفر غفاری شیروان، عضو دیگر کمیته نظارت بر عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه، نیز در این نشست در پاسخ به سوالهای مطرح شده در آغاز جلسه گفت: باید هرچه زودتر بازنگری در خصوص نقشه راه صورت بگیرد. چون ساختار کنونی در مسیر اجرا پاسخگو نیست. ما باید حوضه آبریز را به پایداری برسانیم. باید ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی موضوع دیده شود. زیرا ما برای رسیدن به هدف نمیتوانیم احیاء را از سایر مسائل جدا کنیم.
وی تاکید کرد: یکپارچگی در این مسیر مهم است، باید منابع طبیعی، زیستی و انسان را درکنار هم در برنامه جامع احیاء ببینیم.
غفاری شیروان افزود: در برنامه جدید باید حوضه آبریز نیز به صورت جامع دیده شود و در دل این جامعیت برای هر دشت و هر رودخانه ساختار و حکمرانی مجزا تعریف شود.
وی در پایان از مدیر دفتربرنامهریزی و تلفیق ستاد برای ارائه گزارشهای بر روی سایت تشکر کرد.
در این نشست مسعود باقرزاده کریمی، معاون امور تالابها در دفتر زیستگاههای سازمان حفاظت محیط زیست نیز با تاکید براینکه اجراب برنامه تدقیق نقشه راه احیای دریاچه ارومیه، توصیه کرد: مسائل را پیچیده نکنیم و برای سهولت در اجرا امور آنها را در دستهبندهای شفاف قرار دهیم.
وی سپس تشریح کرد: ما میتوانیم شرایط کنونی را به دو دسته متغییرهای درونی و بیرونی تقسیم کنیم و براساس آنها برنامهریزی شود. متغیرهای بیرونی منابع مالی و اقلیم است که چندان قابل مدیریت نیست و نوسانهای متعددی دارد. اما متغیرهای درونی دانش افزایی، همکاری داخلی، شناخت ظرفیتها و مشکلات است.
باقرزاده کریمی در بخش دیگر سخنانش با تایید نظر غفاری شیروان اظهار کرد: باید در جریان کار نگاه زیرحوضهای باشد؛ مشخص کنیم هر زیر حوضه چقدر آب به دریاچه میرساند. منابع را برحسب دشتها تزریق کنیم. باید مشخص کنیم، اگر دو زیر حوضه احیاء شده، تراز به چه سحطی خواهد رسید. در نهایت هم جریان زیست محیطی سقف احیاء نهایی را مشخص کند.
وی سپس با تایید سخنان کلانتری در خصوص تامین منابع مالیای فراتر از بودجه دولتی، گفت: ما باید روی منابع خارجی، منابع خود دریاچه از جمله نمک دریاچه، منابع بخش خصوصی، منابع حاصل از گردشگری، منابع جوامع محلی بهره بگیریم.
دفاتر استانی اصلاح شوند
مصطفی قنبری، دبیر اجرایی خانه کشاورز آذربایجان شرقی نیز در این نشست با تایید موضوع اصلاح ساختار کنونی ستاد گفت: در ساختار جدید باید کشاورزان به عنوان ذینفعان حوضه بیشتر از گذشته وارد شوند.
وی در ادامه توصیه کرد: در جریان اصلاح ساختار جدید بیش از حد به کار ابعاد ندهید، چون در این صورت کار پیش نمیرود. از سوی ستاد باید در مورد اصلاح وضعیت دفاتر استانی به صورت سریع و جدی فکری کند.
قنبری در خصوص تامین منابع مالی به بهرهگیری از صندوق توسعه ملی اشاره کرد و در خصوص اظهارات نمایندگان گفت: باید جلوی دخالتهای بیمورد نمایندگان را که به بهانه حمایت از کشاورزان مطرح میشود، گرفت.
جعفری استاد دانشگاه تهران، در واکنش به اظهارات نمایندگان مجلس گفت: هنوز نمایندگان متوجه موضوع احیاء نیستند؛ ما باید آنها را آگاه کنیم. ما باید در ستاد بیشتر از گذشته از توان NGO ها استفاده کنیم، باید آنها وارد کار شوند. باید فرصتهای مطالعاتی را برای دانشجویان فراهم کنیم و در این زمینه از وزارت علوم و جهادکشاورزی کمک بخواهیم. وی در بخش دیگری از سخنانش از تجریشی برای همراهی، پیگیری و مدیریت امور تشکر کرد.