تعداد بازدید: ۴۵۳
اگرچه مسوولان دو دستگاه آماری كشور، بانك مركزی و مركز آمار، از ارایه عملكرد اقتصادی سال جاری طفره می‌روند اما شرایطی را كه بر سر اقتصاد رفته، در سیمای درآمدهای مالیاتی می‌توان دید
کد خبر: ۴۰۵۷۵
تاریخ انتشار: ۰۶ دی ۱۳۹۴ - ۰۸:۵۱
چه کسانی بیشترین مالیات را به دولت می پردازند؟

به گزارش سرمد به نقل از اعتماد، اعتماد نوشت:در نیمه اول امسال ٢/٧١ درصد مالیات‌ها را بخش خصوصی، کارمندان و مصرف‌کنندگان پرداخت کرده‌اند.

اگرچه مسوولان دو دستگاه آماری كشور، بانك مركزی و مركز آمار، از ارایه عملكرد اقتصادی سال جاری طفره می‌روند اما شرایطی را كه بر سر اقتصاد رفته، در سیمای درآمدهای مالیاتی می‌توان دید. هرچند مجموع درآمدهای مالیاتی در نیم سال اول ٤/٦ درصد رشد داشته است اما نگاهی به جزییات نحوه دریافت مالیات‌ها نشان می‌دهد پرداخت مالیات در بخش‌های بزرگ اقتصاد از جمله نفت، واردات كالا و واردات و معاملات خودرو كاهش یافته، به طوری كه همین سه بخش میزان پرداخت مالیات‌شان نسبت به دوره مشابه سال قبل به طور متوسط ٢٠ درصد كم شده است.

این درحالی است كه در مدت مورد اشاره سال قبل تمام بخش‌ها، به جز مالیات بر سیگار، رشد پرداخت داشتند و در مجموع درآمدهای مالیاتی نیم سال نخست سال ٩٣، ٧/٧٨ درصد نسبت به مدت مشابه سال ٩٢ افزایش داشته است. بر این اساس رشد ٤/٦ درصدی مالیات شش ماهه سال جاری از ركودی حكایت دارد كه به گفته مسعود نیلی، مشاور اقتصادی رییس‌جمهور در اثر كاهش بی‌سابقه تقاضا ایجاد شده است. علی طیب‌نیا، وزیر اقتصاد نیز افت تقاضا را عاملی برای تشدید ركود در سال جاری برشمرده بود كه اكنون نشانه‌های آن را در جداول عملكرد بودجه گزارش شده از سوی بانك مركزی می‌توان دید.

بار مالیات‌های غیرمستقیم بر دوش ارزش افزوده
وقتی سال ٨٧ دولت طرح مالیات بر ارزش افزوده را جایگزین قانون مالیات سه درصدی تجمیع عوارض كرد خیال تامین درآمدهایی بسیار بیشتر را در سر می‌پروراند. آن زمان دولت با جایگزینی این قانون زمینه را برای اجرای بدون هیچ اعتراض و سر و صدایی فراهم كرد. در واقع یك مالیات حذف شده بود و مالیاتی دیگر جای آن را گرفته بود بنابراین فعالان اقتصادی هم اعتراضی به اجرای این قانون نكردند. اما رفته‌رفته كه دامنه این مالیات گسترده‌تر شد؛ اعتراض‌ها هم از گوشه و كنار بازار و هر دوره از سوی یك صنف به گوش رسید. اعتراض‌هایی كه البته راه به جایی نبرد و با مجاب شدن صنوف ختم به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده شد.

گستردگی دامنه این مالیات از یك‌سو و افزایش سال به سال نرخ آن كه در قانون بودجه ٩٤ به ٩ درصد رسید توانست درآمدهای مالیاتی كشور در این بخش را در سال ٩٣ به ١٦ هزار و ٧٠٤ میلیارد تومان رساند. درآمدهای به دست آمده از محل قانون مالیات بر ارزش افزوده در سال ٩٣ در واقع ٩/٦١ درصد رشد نسبت به سال ٩٢ داشته و توانسته سهم خود را از صفر در سال ٨٧ به ٥/٢٣ درصد از مجموع درآمدهای مالیاتی برساند. حال در سال ٩٤ كه ركود سایه خود را بر سر اقتصاد سنگین‌تر كرد و تمام بخش‌های اقتصادی با افت تولید، متعاقبا پرداخت‌های مالیاتی‌شان كمتر شد؛ این بخش مالیات بر ارزش افزوده بود كه توانست با ٣/٢٢ درصد رشد نسبت به ٦ ماهه ٩٣ بالغ بر ٩ هزار و ١٣٨ میلیارد تومان درآمد ایجاد كند. درآمدی كه مستقیم، از مصرف‌كنندگان گرفته می‌شود و بیش از ٢٧ درصد از كل درآمدهای مالیاتی كشور در این نیم‌سال را شامل شده است.

سقوط آزاد نفت، واردات كالا و خودرو
مالیات بر فروش فرآورده‌های نفتی سقوطی ٥/٣١ درصدی را در نیمه نخست سال جاری تجربه كرد. افت این درآمد مالیاتی هم اگرچه ربطی به ركود داخلی ندارد اما از محل كاهش شدید قیمت جهانی نفت بخشی از درآمدهای دولت را كه در بودجه ٩٤ در مجموع ٣ هزار و ٧٥٨ میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود به‌شدت تحت تاثیر قرار داد و موجبات افت این درآمدها به ١٤٧ میلیارد تومان را فراهم كرد. در مجموع سهم درآمدهای حاصل از فروش نفت ٣/٣ درصد از كل درآمدهاست كه با وجود رشد ٤٥٤ درصدی در بودجه نیم سال ٩٣ اما در نیمه نخست سال جاری ٥/٣١ درصد افت كرد.

 
با وجود آنكه در سال جاری توافق جامع به دست آمد و ماجرای پرونده هسته‌ای ایران فیصله پیدا كرد اما فعالان تجاری فعالیت‌های بازرگانی خود را با تعلل پیش بردند. یكی از دغدغه‌های واردكنندگان و صادركنندگان تغییر ناگهانی نرخ ارز پس از لغو تحریم‌هاست لذا این نگرانی انجام فعالیت‌های تجاری را به تعویق انداخت و به دنبال افتی كه در تجارت خارجی كشور تا سطح ٢٠ درصد حاصل شد؛ درآمدهای مالیات بر واردات را نیز متاثر و با افت ٨/٦ درصدی مواجه كرد. با این وجود افت درآمدهای مالیاتی متوازن با میزان افت واردات نبوده كه این مساله می‌تواند نشات گرفته از رشد تعرفه‌ها و عوارض وارداتی نسبت به سال قبل باشد. مجموع درآمدهای حاصل از مالیات بر واردات در شش ماهه نخست سال جاری ٣ هزار و ١٥٩ میلیارد ریال بود كه از كل درآمدهای مالیاتیبه دست آمده در مدت مورد اشاره سال جاری ٥/٩ درصد سهم داشته است.

واردات خودرو ٩٤ درصد و درآمد مالیات خودرو ١٩ درصد كاهش یافت
آمارهای استخراج شده از جداول گمرك نشان می‌دهد واردات خودرو و قطعات آن در نیمه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ٩٤ درصد كاهش یافته است. در حالی كه در سال ٩٣ و در نیمه نخست این سال یك میلیارد و ٦٢٥ میلیون و ٣٤٧ هزار دلار واردات خودرو و قطعات صورت گرفته بود، این عدد با افت ٩٤ درصدی به ٩٢ میلیون و ١٣٩ هزار دلار رسیده است. چنین افتی مسلما كاهش درآمدهای مالیات بر واردات خودرو را نیز نتیجه می‌دهد كه این افت طبق جداول تراز مالی و بودجه بانك مركزی    ٩/١٨ درصد گزارش شده است. به این ترتیب هرچند واردات خودرو نزدیك به صد درصد كاهش یافته اما مالیات بر واردات خودرو نزدیك به ٢٠ درصد افت داشته است. به جز سه بخش نامبرده جزییات دیگر مالیات‌های غیرمستقیم نیز نشان می‌دهد كه مالیات بر نقل و انتقال اتومبیل، مالیات بر فروش سیگار، مالیات حقوق ورودی دستگاه‌های اجرایی و دو درصد مالیات بر كالاها نیز با افت مواجه بوده است.

مالیات مسافران بیشتر شد
در بین مالیات‌های غیرمستقیم به جز مالیات برارزش افزوده، مالیات دریافت شده از خروج مسافران هم رشد ٥ درصدی داشته است. دولت از محل خروج مسافران از كشور ١٤٧ میلیارد تومان درآمد كسب كرد. این میزان عوارض اخذشده از خروج مسافر از مرزهای كشور نسبت به مدت مشابه سال گذشته یعنی نیمه نخست سال ٩٣، ٩/٤ درصد افزایش داشته است. اما وقتی عوارض حاصله از خروج مسافران در سال ٩٤ را با سال ٩٢ مقایسه می‌كنیم رشد دو برابری یا ١٢٦ درصدی این درآمدها حكایت از افزایش قابل توجه مسافران خارج شده از مرزهای كشور دارد. در نیمه نخست سال ٩٢ در مجموع ٦٥ میلیارد تومان درآمد از محل خروج مسافران از مرزها به دست آمده بود كه با رشد ١١٣ درصدی در نیم سال اول ٩٣ به ١٤٠ میلیارد تومان بالغ شده بود. دولت همچنین پیش‌بینی كرده است تا پایان سال جاری ٣٤٣ میلیارد تومان عوارض از این محل به دست آورد كه این رقم نسبت به كل درآمدهای مالیاتی دولت سهم ٤/٠ درصدی دارد.

٢/٧١ درصد مالیات‌ها را  بخش خصوصی، كارمندان و مصرف‌كنندگان پرداخت كرده‌اند
به جز ركود قابل برداشتی كه از مالیات‌های غیرمستقیم وصول شده می‌توان داشت؛ عملكرد مالیاتی نیمه نخست امسال در بخش مالیات‌های مستقیم نشان‌دهنده فشار بیشتر بر بخش خصوصی برای تحقق درآمدهای مالیاتی سال جاری است. گزارش بانك مركزی نشان می‌دهد از مجموع ٣٣ هزار و ٤١٠ میلیارد تومان درآمد مالیاتی محقق شده در نیم سال اول ٩٤، اشخاص حقوقی غیردولتی ٩ هزار و ٤٦٠ میلیارد تومان مالیات پرداخت كرده‌اند و در مقابل اشخاص حقوقی دولتی ٣ هزار و ٤١٨ میلیارد تومان مالیات داده‌اند.

بررسی جزییات مالیات محقق شده در نیمه نخست سال جاری نشان می‌دهد از مجموع درآمدهای محقق شده مالیاتی ٣/٢٨ درصد را اشخاص حقوقی غیردولتی پرداخت كرده‌اند و   ٨/١٠ درصد از این درآمدها از محل مالیات بر درآمد كارمندان بخش دولتی و كاركنان بخش خصوصی تامین شده است. همچنین ١/٥ درصد از درآمدهای مالیاتی را مشاغل پرداخت كرده است كه این اعداد با لحاظ سهم مالیات بر ارزش افزوده كه از سوی مصرف‌كنندگان پرداخت می‌شود؛   ٢/٧١ درصد از كل مالیات محقق شده در سال جاری را شامل شده است. سهم ٧١ درصدی بخش خصوصی و مصرف‌كنندگان از پرداخت مالیات و سهم ٤/٩ درصد دولت از درآمدهای مالیاتی محقق شده در حالی است كه سهم دولت از اقتصاد كشور ٨٤ درصد عنوان می‌شود.

بر این اساس بیش از ٤٤ درصد از مالیات‌های محقق شده در شش ماهه نخست سال ٩٤ را كارمندان و بخش خصوصی عهده‌دار شده‌اند. این در شرایطی است كه دولت هنگام تدوین لایحه بودجه ٩٤ تاكید كرده بود رشد پیش‌بینی شده مالیاتی برای این سال از محل افزایش پایه مالیاتی و نه افزایش مالیات مودیان در شرایط ركودی محقق خواهد شد. در جداول درآمدهای مالیاتی نشان داده شده است كه مالیات بر مستغلات در مدت مورد بررسی با سهم ٩/٠ درصد ٢٨٦ میلیارد تومان و مالیات بر نقل و انتقال املاك با سهم ٤/٠ درصد، ١٣٦ میلیارد تومان محقق شده است. این ارقام درحالی است كه بخش ساختمان یكی از بخش‌های اصلی اقتصاد با سهم بالای ١٠ درصد بوده كه در جریان ركود حاكم بر این بخش سهم آن به ٧ درصد رسیده است.

كارشناسان معتقدند ظرفیت مالیاتی بر اساس توانایی اقتصادی مردم تعریف شده و نامحدود نیست. دولت باید به این ظرفیت محدود توجه كند. این در شرایطی است كه اقتصاد كشور به سمت اقتصاد پویا و مولد رفته و می‌توان مالیات را از تولیدكنندگان و فعالان گرفت. مالیات باید مانند تمام كشورهای دیگر دنیا دریافت شود. اساسا اقتصاد كشور باید بر پایه مالیات بچرخد. نه اینكه تا زمانی كه درآمدهای نفتی وجود دارد به پرداخت مالیات توجه نكنیم و به محض كاهش این درآمدها یاد مالیات بیفتیم.

نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر: