مشکل پرداختهای خرد همچنان مسئلهای لاینحل در نظام پرداخت کشور است؛ برخی معضل پرداخت خرد را همان کمبود پول خرد و یا پرداختهای تاکسی و اتوبوس میدانند ولی مشکل فراتر از اینهاست و همان خریدهای خرد ما که به سادگی با کارتهای بانکی انجام میدهیم نیز بخشی از این معضل است که هزینهی زیادی را برشبکه پرداخت کشور تحمیل میکند.
با وجود فعالیتها و تلاشهایی که توسط متخصصان در این حوزه انجام گرفته و هر از چندگاهی نیز کارهایی در شهرهای مختلف برای راهاندازی سیستم پرداخت خرد صورت میگیرد ولی هنوز سیستم یکپارچه و قدرتمندی برای پرداخت خرد در کل کشور شکل نگرفته.
با فرهنگ فرزان، معاون توسعه كسب و كار شرکت اتيك گفتگویی در این زمینه داشتیم که در ادامه میخوانید.
چرا پرداختهای خرد، به خصوص کیف پول الکترونیکی هنوز در کشور توسعه نیافته و این پرداختها صرفاً به حوزه حمل و نقل عمومی محدود شده است؟
فرزان: آمارها نشان میدهد بیش از ۷۵ درصد تراکنشها کمتر از ۲۵ هزار تومان است که این حجم از پرداختهای خرد، ضرورت توسعه اکوسیستم پرداخت خرد را نشان میدهد اما یک مشکل کوچک ولی بسیار جدی پیش روی این حوزه وجود دارد و آن هم مسئله کارمزد است.
اکوسیستم پرداخت کشور به گونهای طراحی شده است که پذیرنده و دارنده کارت هیچ هزینهای بابت تراکنشهای خود پرداخت نمیکنند و مبلغ تراکنش نزد دو طرف (پذیرنده و دارنده کارت) از اهمیتی چندانی برخوردار نیست. مثلاً شخص میتواند هم برای یک تراکنش ۱۰۰۰ تومانی از کارت بانکی استفاده کند و هم برای یک تراکنش ۱ میلیون تومانی که در هر دو شکل فرد هیچ هزینهای به عنوان کارمزد پرداخت نمیکند. همین مسئله باعث میشود که دارنده کارت با اشتیاق بیشتری از کارت برای خرید استفاده کند و این نکتهای است که در بحث پیشبرد و توسعه کیف پول و پرداختهای خرد در کشور مشکل ایجاد کرده است.
اگر پذیرنده یا دارنده کارت هزینهای بابت تراکنشهای آنلاین پرداخت کنند کیف پول راحتتر پا میگیرد. اصل ماجرا بحث کارمزدها است که اگر بتوان این مسئله را حل کرد، بسترهای لازم برای توسعه کیف پول ایجاد و فعالیتهای زیادی هم در حوزه پرداختهای بدون کارت انجام خواهد شد.
در حال حاضر شبکه پذیرندگی اتیک یا همان پرداخت الکترونیکی فناپ در کدام یک از شهرهای کشور فعال است؟
فرزان: در حال حاضر ۷ میلیون کارت شهروندی در کل کشور داریم که از این تعداد، چهار میلیون و ۵۰۰ هزار کارت با عنوان «من کارت» در شهر مشهد توزیع شده است. به جز شهر مشهد در شهرهای قزوین، اهواز، کرمان، اصفهان و به تازگی در کرمانشاه هم سرویس ارائه میدهیم. همچنین به منظور گسترش شبکه پذیرندگی، مشغول مذاکره با چند شهر دیگر نیز هستیم.
دلیل عدم توسعه شبکه پذیرندگی در کل کشور را چه می دانید؟ چرا شرکتهای فعال در این حوزه محدود به چند شهر هستند؟
فرزان: این سؤال از دو منظر قابل گفتگو است؛ یکی توسعه پذیرندگی پرداخت خرد در سطحی فراتر از حمل و نقل عمومی که اگرچه قابل پیگیری است اما به دلیل همان موضوع کارمزد با مشکلاتی روبه رو است. دوم توسعه پذیرندگی حمل و نقل در شهرهای مختلف و برای یک کارت واحد است.
واقعیت این است که برای یک بانک این مسئله زیاد سخت و پیچیده نیست؛ بانک یک کارت هیبریدی یا دو منظوره صادر میکند تا مشتریان و کاربرانش بتوانند در سرتاسر کشور از آن استفاده کنند؛ اما حالا میتوانیم خود را در جایگاه یک شهروند، شهرداری و سازمان اتوبوسرانی قرار دهیم، عملاً این کارتها برای شهروندان همان شهر مناسب است. به طور مثال شخصی که در مشهد زندگی میکند چقدر احتمال دارد به قزوین سفر و از اتوبوس استفاده کند، یا به شهرهای دیگر برود و از این بستر استفاده کند. این موضوع تنها زمانی حل خواهد شد که کاربردپذیری این کارتها بیشتر و زیرساختهای لازم شهری در تمامی شهرها و استانهای کشور فراهم شود.
در خصوص رشد استفاده از موبایل و متقابلاً تغییر رفتار کاربران در استفاده از اپلیکیشن های موبایلی نظرتان چیست؟
فرزان: طبق روند جهانی، بحث پرداختهای همراه و موبایلی بسیار جدی است که در ایران هم این مسئله دنبال میشود. در این حوزه پرداختهای بدون کارت با استفاده از فناوری NFC با استقبال مواجه شده است. از یک سال و نیم پیش برنامه جدی برای استفاده از فناوری NFC داشتهایم به همین منظور نیز تمامی POS های خریداری شده طی این مدت امکان استفاده از این فناوری را دارد و از آن زمان نیز میدانستیم که این موضوع بالاخره یک روزی در ایران نیز فراگیر خواهد شد. قرار است از این فناوری به عنوان تکمیل کننده کارت استفاده کنیم که ترجیح میدهم در زمان عملیاتی شدن سرویس در این خصوص صحبت کنم.
چرا به عنوان تکمیل کننده کارت؟
فرزان: بدیهی است که با شرایط کنونی در کشور در حال حاضر امکان حذف کارت از اکوسیستم پرداخت وجود ندارد (و حتی در خارج از ایران هم وضع به همین شکل است) و ما برای تکمیل فرآیند پرداختهای خرد و تکمیل زنجیره ارزشمان، در حوزه NFC فعالیت میکنیم.
در خصوص اپلیکیشن موبایلی ماناپی و نحوه طراحی و مزیت رقابتی این محصول توضیح دهید؟
فرزان: اتیک با طراحی ماناپی به حوزه اپلیکیشنهای موبایلی وارد شده است. تمام اَپهای موبایلی دارای ویژگیهای مشابهی هستند، اما ما در طراحی ماناپی دو مسئله را برای تمایز مدنظر قرار دادیم. یکی از آن، بحث UX یا تجربه کاربری بود. همانطور که می دانید در دنیای دیجیتال فاصله رویگردانی مشتری از شما تنها یک کلیک است و همین موضوع اهمیت تجربه کاربری را زیاد میکند.
دیگری، بحث گیمیفیکیشن بود. در ماناپی ماشین جایزهای را ایجاد کردیم که در درون آن، گیمیفیکیشن قابل توجهی وجود دارد؛ یعنی ما در طراحی این اپ موبایلی علاوه بر جذب مشتری به فکر حفظ مشتری هم بودهایم. ویژگی گیمیفیکیشن ماناپی این جذابیت را برای مشتری ایجاد میکند که دائماً با آن درگیر و در هر مرحله، میل به پیشرفت داشته باشد.
کاربران به ازای هر عملی که در ماناپی انجام میدهند، امتیاز دریافت میکنند و با این امتیازها میتوانند در لحظه، شانس خود را برای برنده شدن جایزه، امتحان کنند. علاوه بر تمامی این ویژگیها، گرفتن لحظهای جایزه خود باعث افزایش اعتماد در بین کاربران میشود.
همانطور که اشاره کردید در دنیای دیجیتال فاصله رویگردانی از یک برنامه تنها یک کلیک است، بنابراین در این حوزه مخاطب از اهمیت به سزایی برخوردار است.
آیا در طراحی اَپهای موبایلی، کاربر مد نظر شرکتهای پرداخت است یا آنها صرفاً برای عقب نماندن از رقبا این محصولات را ارائه میدهند؟
فرزان: به نکته جالبی اشاره کردید، اتفاق بدتری هم میتواند در این حوزه بیفتد و آن این است که علی رغم مواردی که ذکر شد ممکن است هیچ توجیه مالی و سوددهی نیز وجود نداشته باشد!
اگر در حوزههای مختلف بازار نگاهی داشته باشید میبینید که در برههای از زمان، یک موضوع، محصول یا خدمت مورد توجه قرار میگیرد و تمام بازیگران آن صنعت به سمت آن متمایل میشوند، ولی در این بازار شرکتهایی باقی میمانند که سرویس بهتر و با کیفیتتر داشته باشند و همگام با تغییرات بازار بتوانند محصول خود را ارتقا دهند.