تعداد بازدید: ۴۹۹
کارشناس ارشد مسائل استراتژیک گفت:ترامپ به دنبال این است که به هر نحوی شده برجام را که میراث دولت اوباماست کنار بگذارد و برای این کار به بهانه هایی نیاز دارد که بتواند اتفاق نظر به ویژه متحدان خود را کسب کند
کد خبر: ۸۵۹۸۷
تاریخ انتشار: ۱۳ بهمن ۱۳۹۶ - ۲۰:۲۰
ترامپ برای کنار گذاشتن میراث اوباما دنبال بهانه است
به گزارش سرمدنیوز، دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا ۲۲ دی ماه گذشته برای بار سوم تعلیق تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران را در چارچوب برجام تمدید کرد.

وی این تمدید را آخرین فرصت برای رفع نواقص توافق هسته ای اعلام کرد و گفت: اگر کشورهای دیگر در طول این فرصت سه ماهه در راستای رسیدن به این توافق عمل نکنند، من توافق آمریکا با ایران را لغو می‌کنم؛ این کشورها هستند که انتخاب می‌کنند با ما همکاری نکنند و در کنار جاه‌طلبی‌های هسته‌ای و مردم ایران بمانند.

در همین راستا رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا اوایل هفته گذشته و در پایان سفر اروپایی خود در ورشو پایتخت لهستان از آغاز به کار کارگروه رفع نقایص و ایرادهای توافق اتمی ایران، با مشارکت نمایندگان آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان خبر داد و گفت: اعضای کارگروه سعی دارند درباره تغییرات لازم و چگونگی درگیر کردن ایران برای آن تغییرات با یکدیگر به توافق برسند.

این در حالی است که اروپایی ها در ماه های گذشته تلاش زیادی برای ماندن آمریکای ترامپ در توافق هسته ای انجام داده بودند. اینکه مشارکت سه کشور اروپایی با دولت آمریکا در چه قالب و چارچوبی قابل ارزیابی است و این کشورها چه اهدافی از حضور در این کارگروه دارند، سوالاتی است که با دیاکو حسینی کارشناس ارشد مسائل استراتژیک در میان گذاشتیم.

 تیلرسون در روزهای اخیر از تشکل کارگروه های با حضور سه کشور اروپایی برای بررسی نواقص برجام خبرداد. این کارگروه چه اهدافی دارد. آیا تهدیدات ترامپ بر اروپا کارساز بوده است ؟

حسینی: از آنجایی که اتحادیه اروپا موضع شفافی در این رابطه نداشته است، ناگزیر گمانه زنی هایی به میان می آید. ممکن است که این برخورد حاصل برتری یافتن جریان های تندورتر در دیپلماسی سه کشور بزرگ اروپایی باشد و جریان های میانه روتری که در پیشبرد مذکرات برجام نقش موثری داشتند، کم و بیش به حاشیه رانده شده باشند.

در عین حال یک احتمال دیگر این است که اتحادیه اروپا تلاش می کند با کمک این نوع ابتکارات آمریکا را در یک پروسه زمانبر قرار دهد و به نوعی رضایت آمریکا را با وجود همین نوع کمیته ها جلب کند و زمان را پیش ببرد. یک احتمال دیگر هم وجود دارد و آن این است که این کارگروه ها در حقیقت کارگروه های بررسی نواقص برجام نیستند. کارگروه های بررسی راه های توافق با آمریکا در ارتباط با کاهش تضادهای منافع اقتصادی اروپا با آمریکا در صورت خروج آمریکا از برجام هستند.

از آنجا که واکنش اروپایی ها نسبت به این موضوع خیلی مبهم، گنگ و نامشخص بوده است نمی شود گفت دقیقا کدام یک از این احتمالات در عمل دارد اتفاق می افتد.من فکر می کنم مجموعا آنچه می توانیم استباط کنیم این است که سرسختی و مقاومتی که در ماهای اول روی کار آمدن ترامپ از اروپا می دیدیم دیگر وجود ندارد و ممکن است توافق و نرمش در روابط اروپا و آمریکا پیرامون ایران شکل گرفته باشد.

 در ماه های اخیربرخی از سران کشورهای اروپایی در دو موضوع فعالیت های منطقه ای و موشکی اظهار نظرهایی داشته اند و به نظر می رسید با آمریکا درخصوص این موضوعات به اشتراک دیدگاه رسیده اند.کارگروهی که تشکیل شده است روی این ها کار می کند یا بحث های فنی همچون محدودیت های فنی برجام را مد نظر دارد؟

حسینی: آنچه آمریکایی ها مطرح کرده اند هر دو بخش را شامل شود.وقتی درباره نواقص برجام صحبت می کنند مقصودشان این است توافق نتوانسته است به مسائل منطقه ای و موشکی ایران توجه لازم را داشته باشد.دوم اینکه در بندهایی از برجام شرایطی وجود دارد که ایران را همچنان نسبت به پیگیری فعالیت های اتمی در بلندمدت توانا می کند. بنابراین آمریکایی ها به نظر می رسد هر دو بعد را در نظر دارند؛ هم اعمال فشار به ایران برای محدود کردن برنامه موشکی و هم تصحیح برجام درباره همین نواقص و بازه های زمانی که آنها را نسبت به توانایی های آینده ایران نگران می کند.

البته آنچه ما مجموعا باید مد نظر داشته باشیم این است تمام اینها بهانه هایی است برای اینکه آمریکا به هر نحوی شده برجام را که میراث دولت اوباماست کنار بگذارد و برای این کنار زدن به بهانه هایی نیاز دارد که بتواند اتفاق نظر به ویژه متحدان خود را کسب کند.

به نظر می رسد یکی از اهداف آمریکا این است اجماع جهانی که حول برجام شکل گرفته است را بشکند و حتی در رایزنی های خود از جمله در کارگروهی که تشکیل داده است روسیه و چین را وارد نکرده است ؟

حسینی: آمریکایی ها مطمئن هستند روسیه و چین به سادگی به کمپین تازه آمریکا علیه ایران ملحق نخواهند شد و از طرف دیگر در مقایسه با اتحادیه اروپا، ابزارهای بسیار کمتری برای تحت فشار قراردادن چین و روسیه در اختیار دارند.بنابراین طبیعی است که در قدم اول کار را با اروپا شروع کند.ضمن اینکه برجام از همان ابتدای گفت و گوها به عنوان گفت و گوهای ایران و غرب معرفی شد و بعد روسیه و چین به آن ملحق شدند و به عنوان تکمیل کننده و ضامن توافق پیش رفتند. به نظر می رسد همان الگو در نقض برجام هم دارد ادامه می یابد بنابراین فکر می کنم آمریکایی ها روی چین و روسیه حساب باز نمی کنند و امید ندارند که آنها به چنین انتظارات تازه ای ملحق شوند.

ملایمتی که اروپایی ها در مقابل اروپا نشان می دهند چه تاثیری در مناسبات آنها با ایران خواهد داشت؟بحث هایی هم وجود داشت که اروپا در مناسبات با ایران و مسئله برجام صرفا به مسائل اقتصادی نظر ندارند و رویکردهای سیاسی و امنیتی هم مد نظرشان است.

حسینی:تصور اشتباهی که وجود دارد این است که اتحادیه و سه کشور اروپایی به برجام تعلق خاطر کامل دارند و به هر نحوی شده- حتی به قیمت مواجهه با آمریکا- آن را حفظ خواهند کرد. من فکر می کنم اروپایی ها متوجه شده اند که این رفتار آمریکا با برجام و ایران برای اروپا هم منافعی دارد. اساس تلاش اروپا این هست که اصل برجام حفظ شود. منتهی در جزئیات و کیفیت برجام می تواند تغییراتی اتفاق بیفتد و یا حداقل توافقاتی حول نگرانی های مشترک اروپا و آمریکا درباره برنامه های موشکی و سیاست های منطقه ای ایران شکل بگیرد. اگر آمریکا از برجام خارج شود اروپا دو ملاحظه اصلی دارد؛ اول اینکه خروج آمریکا از برجام منجر به خروج ایران از برجام نشود و دوم اینکه در صورت خروج آمریکا و اعمال تحریم های تازه علیه ایران،این تحریم ها منجر به جنگ اقتصادی بین اروپا و آمریکا نشود. برای این کار راه حل های مختلفی وجود دارد؛ اروپا باید به ایران اطمینان بدهد به هر نحوی هست حتی اگر آمریکا از برجام خارج شود در برجام می ماند وتلاش خواهد کرد تاثیرات اقتصادی خروج آمریکا از برجام را کم بکند. در طرف مقابل به آمریکا اطمینان دهد که با این کشور در ارتباط با فشارهای تازه و لازم علیه ایران همکاری هایی خواهد داشت. آمریکا هم می تواند به اروپا اطمینان دهد مایل نیست یک جنگ اقتصادی جدید را به خاطر تحریم ها علیه ایران با اروپا آغاز بکند. مثلا فرض بفرمایید اعاده « مقررات بازدارنده » یکی از ترفندهایی است که می تواند مانع از جنگ اقتصادی آمریکا و اروپا شود و آمریکا هم این را اعلام بکند. یا این امکان بالقوه وجود دارد که اروپا و آمریکا بر روی قطعنامه تازه ای در شورای امنیت توافق کنند به نحوی که اگر ایران آزمایش بالستیک جدیدی انجام دهد تحریم خواهد شد و تحریم هایی که به این خاطر علیه ایران اعمال می شود از قطعنامه ۲۲۳۱ استثنا می شوند. به عبارت دیگر موقتاً و به صورت استثنایی تحریم ها به دلیل آزمایشات موشکی ایران ناقض قطعنامه ۲۲۳۱ قلمداد نخواهد شد.همه اینها احتمالات و ابتکاراتی است که ممکن است در آینده شکل بگیرد و به نحوی تضاد اروپا و آمریکا را در رابطه با ایران کم بکند. اگر آمریکا از برجام خارج شود منزلت اروپا ارتقا خواهد یافت به خاطر اینکه اروپا به عنوان تنها ضامن برجام بعد از آمریکا شناخته می شود و وابستگی ایران و برجام به اروپا افزایش می یابد؛ در این جهت شاید چندان هم از این موضوع نگران و ناراحت نباشد که آمریکا ممکن است از برجام خارج شود.به شرط آنکه که ملاحظاتی که ذکر کردم مد نظر قرار داشته باشد.

 اگر آمریکا از برجام خارج شود بحث تحریم های شورای امنیت که به نوعی از خواسته های اصلی ایران بوده چه وضعیتی پیدا می کنند؟

حسینی: مکانیزم بازگشت تحریم ها کاملاً مشخص است و مستلزم آن است که ایران از برجام خارج شود و اعضای شورای امنیت به توافق برسند که قطعنامه ۲۲۳۱ نقض شده و اتوماتیک تحریم های چند جانبه برگردد.خروج آمریکا از برجام خود به خود منجر به بازگشت تحریم های شورای امنیت نخواهد شد.در واقع این آمریکا است که هم برجام و هم قطعنامه شورای امنیت را نقض کرده است. منتهی آمریکا می تواند دربرابر چنین هزینه ای مقاومت و آن را تحمل کند. برای ما مهم این است که اگر آمریکا از برجام خارج شود نباید ایران بلافاصله از برجام خارج شود. اروپا حتی روسیه و چین از این کار ایران استقبال خواهند کرد. اگر ایران در برجام بماند و آمریکا تحریم های تازه ای را وضع بکند آنها یا ناگزیرند در برجام بمانند و به تحریم های آمریکا عمل نکنند و به نوعی به جنگ اقتصادی با آمریکا بروند و یا اینکه با تحریم های آمریکا همراهی کرده و برجام را نقض کنند. این هم برای آنها بد است لذا آنها ترجیح می دهند با خروج آمریکا، بلافاصله ایران هم از برجام خارج شده و آنها را از این پارادوکس خلاص کند. بنابراین ایران حتی اگر آمریکا از برجام خارج شود، باید در توافق بماند و اجازه دهد چنین جنگ اقتصادی بین اعضای امضا کننده برجام و آمریکا شکل بگیرد. در آینده اگر آنها به تحریم های آمریکا تن بدهند در آن صورت آنها از برجام خارج شده اند و اگر در برابر آن مقاومت کنند، برجام همچنان می تواند برای ایران نافع باشد. در بدترین حالت و با عدم توانایی سه کشور اروپایی به همراه چین و روسیه، ایران به عنوان آخرین کشوری که از برجام خارج شده ، پوئن سیاسی بی نظیری را به دست خواهد آورد و به عنوان متعهدترین کشور به این توافق شناخته می شود و این منجر می شود به اینکه هر نوع اجماعی در آینده علیه ایران سخت و تا اندازه زیادی غیرممکن باشد و هیچ نوع مشروعیتی را به دست نیاورد.

بنابراین در این شرایط و با فرض خروج آمریکا از برجام فرصت هایی هم برای ایران وجود دارد؟

حسینی: واقعیت این است که پیامدهای ماندن آمریکا در برجام در حالی که عملا به آن متعهد نیست بسیار بدتر از خروج آمریکا از برجام است. در زمان حاضر و با وجود ترامپ ، بسیار بهتر است آمریکا از برجام خارج شود. تهدیدهای مکرر آمریکا به خروج از برجام و تهدید شرکت های تجاری برای عدم سرمایه گذاری در ایران از سوی آمریکا همگی منجر به نقض برجام از سوی آمریکا و بی ثبات نشان دادن فضای اقتصادی ایران شده و در واقع باعث می شود ایران نتواند آن طور که باید از مزایای برجام استفاده کند. خروج آمریکا از برجام تکلیف را یکسره خواهد کرد.اگر سایر کشورها به برجام متعهد بمانند باعث ثبات بیشتر اقتصادی ایران خواهد شد.اگر اروپایی ها و چینی ها بتوانند به شرکت های خود اطمینان دهند که آنها می توانند در ایران فعالیت کنند بدون اینکه مجازات شوند این، به ثبات اقتصادی ایران کمک می کند.بنابراین فارغ از آنکه دیگر اعضای ۱ +۵ بتوانند در برابر تحریم های یکجانبه آمریکا مقاومت کنند یا نه؛ خروج آمریکا از برجام گزینه آن چنان بدی هم که تصور می شود نیست.
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر: